W czasach gdzie coraz większą uwagę zwracamy na ochronę środowiska i zwracamy się ku materiałom ekologicznym, sizal ze względu na swoje właściwości zyskuje coraz większa popularność i coraz częściej możemy spotkać się z tą nazwą. Warto, więc poznać, co kryje się pod tą nazwą, jakie właściwości ma ten materiał oraz w jaki sposób się go uzyskuje.
Co to jest sizal?
Jest to bardzo mocne, charakterystyczne włókno otrzymywane z liści agawy sizalowej. Agawa sizalowa to specjalny gatunek agawy, jej dojrzałe liście dochodzą do dwóch metrów długości, ok 15 centymetrów szerokości i są grube na około 4-6 centymetrów. Włókno z liści pozyskiwane jest najczęściej metodą ręczną czasem ręczno-mechaniczną. Proces wydobywania włókna musi odbyć się zaraz po ścięciu liścia, w tedy proces jest najłatwiejszy do wykonania i daje najlepszą efektywność.
Sizal jest uznawany za trzecią w kolejności najważniejszą roślinę włókienniczą, zaraz po bawełnie i juce. Obecnie włókna sizalowe są produkowane głównie w Brazylii, Tanzanii, Kenii i Meksyku.
Jakie ma właściwości?
Włókna sizalowe charakteryzują dużą wytrzymałością i odpornością na rozerwanie. Jego naturalny kolor to słomkowy a łatwość barwienia pozwala na uzyskanie bardzo ciekawych efektów. Sizal jest najtwardszym włóknem roślinnym, z powodzeniem zastępuje włóka kokosowe np. przy produkcji wkładów do materacy i jest od kokosa zdecydowanie tańszy. Sam sizal nie wchłania też wilgoci i jej nie zatrzymuje, dzięki czemu materac jest „oddychający”.
Świetnie sprawdza się w produkcji wykładzin oferując domownikom konkretne korzyści. Ze względu na swoją twardość i wytrzymałość, wykładzina z sizalu nie będzie się gięło i odkształcała. Z powodzeniem można ją, więc stosować w pomieszczeniach gdzie znajdują się krzesła na kółkach. Sizal cechuje się też bardzo niską opornością termiczną, co pozwala stosować go przy ogrzewaniu podłogowym, będzie świetnie przepuszczał ciepło.
Projektanci wnętrz lubią wykładziny sizalowe za ich charakterystyczną surowość i szorstkość w dotyku, wykładziny te świetnie współgrają, jako wykończenie z elementami metalowymi i drewnem.
Ze względu na swoją ogromną wytrzymałość na obciążenia, sizal świetnie sprawdza się do produkcji sznurków i lin. Ze sznurków sizalowych wykonuje się drapaki dla zwierząt. Sizal jest jednym z nielicznych materiałów, dla którego warunki środowiska nie stanowią zagrożenia, dlatego też sznurki z sizalu świetnie sprawdzają się w rolnictwie i ogrodnictwie. Dzięki swoim właściwościom, czyli odporności na rozciąganie i wytrzymałości na obciążenia, sznurki sizalowe wykorzystuje się do utrzymania stabilności różnych obiektów, gdzie inne naturalne włókna nie poradzą sobie.
Jak wytwarza się sizal?
Agawa sizalowa pochodzi z Ameryki Środkowej, dokładniej mówiąc z Meksyku, natomiast głównym producentem włókna sizalowego jest Brazylia. Sizal został rozpowszechniony pod koniec XX wieku w czasie kryzysu naftowego. Głównym orędownikiem produkcji włókien sizalowych były środowiska proekologiczne. Ich dążenie do całkowitego zastąpienia włókien syntetycznych przez naturalne i biodegradowalne przyczyniły się do rozwoju produkcji sizalu na skalę przemysłową.
Ponieważ agawa sizalowa rośnie w klimacie tropikalnym, jej liście magazynują spore ilości wody, co czyni ją odporna na suszę i czasowy brak nawodnienia. Włókno pozyskiwane jest z dojrzałych liści i przeważnie nasteruje to w trzecim roku życia roślin, wtedy to liście mają ok 140 centymetrów długości. Liście podcina się od spodu, przy samym trzpieniu rośliny zwracając przy tym uwagę żeby nie uszkodzić młodszych liści. Dzięki tej metodzie roślina jest produkcyjna przez cały okres swojego życia, czyli ok 6-7 lat. Na koniec agawa sizalowa wypuszcza z trzpienia długi na ok 4 metry pręt z kwiatostanem na końcu i po przekwitnięciu obumiera.
Liście są przetwarzane zaraz po ścięciu, ponieważ obróbka wyschniętych liści jest dużo trudniejsza. Sam proces wydobycia z liścia włókna odbywa się przez dosłowne wybijanie miąższu z liścia aż do momentu, gdy pozostaną same włókna. Proces wybijania jest przeważnie ręczny (obija się liść specjalnymi pałkami), jednak coraz częściej pojawiają urządzenia mechaniczne do wykonywania tej czynności. Uzyskane włókna opłukuje się z resztek liści i pozostawia do wyschnięcia. Włókna stanowią ok. 5% masy liścia i można je pozyskiwać przez cały rok, przeważnie starsze liście są odcinane dwa razy w roku.
Sizal jest idealny do wszelkiego rodzaju prac rzemieślniczych. Ręczne wykonany stojak na długopisy i przybory będzie wspaniałym prezentem. Wykonanie takiego pojemnika jest bardzo proste. Wycinamy koło z np. tektury falistej, stawiamy na nim słoik lub puszkę i zaczynamy ciasno owijać sznurkiem sizalowym, łącząc poszczególne okręgi sznurka klejem PVA. Jeżeli na górze zrobimy dwie luźniejsze pętle a na dole przed zwijaniem pozostawimy kawałek luźnego końca sznura, to wystarczy dokleić z przodu oczy i wąsy i mamy wspaniały stojak w kształcie myszki. Oczywiście słoik lub puszkę ze środka wyciągamy, służyła nam tylko za stelaż do nawijania sznura z sizalu.
